Landgebruik

Laatste update

Volgende update

1/02/2024

Temporeel bereik

2022

Op deze pagina

Akker en graslanden domineren het landgebruik

Ongeveer de helft van de oppervlakte in Vlaanderen is in gebruik als akker of grasland. Het grasland is een combinatie van cultuurgraslanden, natuurlijke graslanden en recreatief grasland, en is dus deels in gebruik voor de landbouw en deels meer natuurlijk of recreatief van aard.

De derde grootste categorie in oppervlakte, na akker en graslanden, is ‘huizen en tuinen’. Huisvesting neemt 12,7% van de totale Vlaamse oppervlakte in. Deze categorie bevat ook de zelfstandigen die een economische activiteit uitoefenen evenals landbouwgebouwen waarin wordt gewoond, en omvat dus een verweven landgebruik tussen wonen en werken. Indien hier ook nog het aandeel industrie, commercieel, diensten, overige bebouwde terreinen en de landbouwgebouwen en -infrastructuur bij wordt geteld, kan gesteld worden dat iets meer dan 20% van de Vlaamse oppervlakte bestaat uit percelen die bebouwd zijn.

Iets meer dan 11% van Vlaanderen, bijna 150 000 ha, is ‘bos’ volgens deze indicator gebaseerd op de landgebruikskaart (zie Aanvullende informatie). Dit cijfer is iets hoger dan de cijfers die worden gerapporteerd door de Bosinventaris (ongeveer 140 000 ha, met een foutenmarge van ± 5 000 ha), maar ligt iets lager dan de oppervlakte bos volgens de Boswijzer (ongeveer 165 000 ha). De Boswijzer is gebaseerd op een analyse van luchtfoto’s en zegt voornamelijk iets over (morfologische) kroonbedekking. Deze indicator gaat o.a. boomrijke tuinen of landbouwpercelen niet als ‘bos’ oppikken, omdat bij de samenstelling die functies primeren op het vormelijk voorkomen van veel bomen. De Bosinventaris, tot slot, wordt opgemaakt via een statistische methode en probeert een zo goed mogelijke benadering te geven van de juridische definitie van ‘bos’ volgens het Bosdecreet.

De overige onbebouwde terreinen strekken zich uit over 2,8% van Vlaanderen. Van deze terreinen weten we dat er geen gebouw aanwezig is, maar dat ze wel een artificieel landgebruik toegekend kregen volgens de biologische waarderingskaart. De overige bebouwde terreinen nemen 1,9% van de oppervlakte van Vlaanderen in. Dit zijn percelen waarop een gebouw staat, maar waarbij de functie van het gebouw niet kon worden achterhaald op basis van de gebruikte databronnen.

Aanvullende informatie

Definitie

Het concept ‘landgebruik’ verwijst naar het daadwerkelijke gebruik van de grond voor welbepaalde menselijke activiteiten (huisvesting, industrie, diensten, recreatie …), teelten (akkerbouw, grasteelt ...) of natuurlijke begroeiing (bos, struikgewas ...). Het werkelijke landgebruik van een locatie is niet noodzakelijk identiek aan de juridisch-planologische bestemming van deze locatie. Gronden kunnen bestemd zijn als woongebied, maar effectief in gebruik zijn als grasland of akkerland. De landgebruikskaart bevat geen informatie over de planologische bestemming.

Verantwoording

Het landgebruiksbestand dient als basis voor de opmaak van de landgebruikskaart en als basis voor de opmaak van het ruimtebeslag.

Beleidscontext

De  Vlaamse  Regering  keurde  op  20  juli  2018  de  strategische  visie  van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen goed, met daarin strategische doelstelling nummer 1: “Verminderen van het bijkomend ruimtebeslag: het bijkomend gemiddeld dagelijks ruimtebeslag is tegen 2040 teruggedrongen tot 0 hectare”.

Daarnaast werd een tussentijdse doelstelling geformuleerd: “De daling van de gemiddelde dagelijkse ruimte-inname van 6 ha/dag naar 0 ha/dag volgt een ambitieus ritme, waarbij tegen 2025 de dagelijkse ruimte-inname beperkt is tot 3 ha/dag.

Doelen

De opmaak van het landgebruiksbestand is het resultaat van een voortschrijdende ontwikkeling en is gebaseerd op de combinatie van de in Vlaanderen best beschikbare ruimtelijke informatie (GIS-lagen en andere (ruimtelijke) databanken). In het kader van de opmaak van dit landgebruiksbestand werd met andere woorden geen gericht terreinwerk uitgevoerd. Doel is om minstens een 3-jaarlijkse update te doen om op die manier evoluties in het landgebruik in Vlaanderen te kunnen monitoren. Dit op basis van de best beschikbare datalagen op dat moment. Het is daarom belangrijk dat de procedure op punt staat en dat de databronnen die aan de basis liggen op regelmatige tijdstippen worden geactualiseerd. Voordeel hiervan is dat ook de afgeleide producten van het landgebruiksbestand op regelmatige basis kunnen bijgewerkt worden, zodat ook voor deze afgeleide landgebruikskaarten en indicatoren een consistente tijdsreeks kan opgebouwd worden. ‘Ruimtebeslag’ is zo’n afgeleid product van het landgebruiksbestand.

Gerelateerde documenten

Strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen

Databronnen

Landgebruikskaart 2022, 10 m-resolutie

Berekeningswijze

Het landgebruik is gebaseerd op 4 niveaus van het landgebruiksbestand 2022. Meer bepaald wordt het ruimtebeslag gedefinieerd door een combinatie van een aantal landgebruikscategorieën op de verschillende niveaus. Voor meer technische details over de totstandkoming van het onderliggende landgebruiksbestand wordt verwezen naar het rapport 'Landgebruik en ruimtebeslag in Vlaanderen, toestand 2022'.

Datakwaliteit, methodekwaliteit en mogelijke verbeteringen

De onzekerheden en beperkingen worden beschreven in het rapport 'Landgebruik en ruimtebeslag in Vlaanderen, toestand 2022'.

Gerelateerde documenten

Landgebruik en ruimtebeslag in Vlaanderen, toestand 2022

Laatste update

Volgende update

1/02/2024

Periodiciteit
3-jaarlijks
Temporeel bereik

2022

Geografisch bereik
Vlaanderen

Deze indicator hoort bij de volgende onderwerpen