Aandeel administratieve beroepen tegen nieuwbouwwoningen stijgt licht

Tegen 2035 wordt een aanzienlijke toename van het aantal gezinnen verwacht volgens het themarapport Bouwshift. Het huidige woonpatrimonium zal volgens datzelfde themarapport een transformatie doormaken, waarbij het aantal open bebouwingen zal afnemen en in meer of mindere mate worden vervangen door meergezinswoningen en/of rijwoningen. Een deel van deze woningen zal gerealiseerd worden via nieuwbouw of herbouw na sloop, waarvoor een vergunningsprocedure doorlopen zal worden.

Burgers en andere belanghebbenden die niet akkoord gaan met de beslissing over een vergunningsaanvraag voor nieuwbouwwoningen kunnen hiertegen beroep aantekenen. Ook de aanvrager zelf kan in beroep gaan wanneer zijn vergunning geweigerd wordt. In de periode 2019-2023 werd tegen 4 902 beslissingen voor nieuwbouwwoningen minstens één beroep ingediend en volledig en ontvankelijk verklaard. Dat is gemiddeld 7% van het totaal aantal omgevingsvergunningsaanvragen voor nieuwbouwwoningen waarover een beslissing genomen is in eerste aanleg, en meer dan het gemiddelde voor alle omgevingsvergunningen (4,6%).

Het aandeel beslissingen waartegen beroep wordt aangetekend is tussen 2019 en 2021 relatief stabiel, maar voor aanvragen ingediend vanaf 2021 vertoont ze een lichte stijging. In 2019 betrof dit gemiddeld 5,5% van de beslissingen, terwijl dit in 2023 opliep tot 10% van de beslissingen.

Hoe groter het woonproject, hoe groter de kans op beroep

Twee derde van de beroepen heeft betrekking op meergezinswoningen, waarbij het aandeel varieert van 8,2% voor woningen met 2 t.e.m. 4 wooneenheden tot 34,7% voor woningen met minstens 50 wooneenheden. Voor eengezinswoningen (= één wooneenheid) bedraagt het aandeel beroepen slechts 3,1%. Hoe groter het woonproject, hoe groter dus de kans op beroep.

Administratieve beroepen voornamelijk tegen initiële weigering

In de periode 2019-2023 werden in totaal 4 092 administratieve beroepen ingediend tegen aanvragen voor nieuwbouwwoningen. Hiervan hadden 2 845 betrekking op een verleende vergunning en 2 068 op een weigering van een vergunning. In verhouding wordt er aanzienlijk vaker beroep aangetekend tegen een weigering dan tegen een vergunning: slechts 4,4% van de verleende vergunningen wordt betwist, tegenover 34% van de geweigerde aanvragen.

Van de aanvankelijk geweigerde aanvragen leidt 11,4% alsnog tot een vergunning in laatste aanleg, terwijl 18,5% definitief wordt geweigerd. Bij de aanvankelijk vergunde aanvragen blijft 2,1% ook na beroep vergund, terwijl 1,3% alsnog wordt geweigerd.

Nood aan draagvlak in de omgeving voor woningprojecten

Het groeiende aandeel beroepen, vooral bij meergezinswoningen, wijst op een toegenomen waakzaamheid bij burgers en belanghebbenden rond ruimtelijke ontwikkelingen. Hoewel de helft van de beroepen uiteindelijk de initiële beslissing bevestigen, geven ze blijk van de complexiteit en gevoeligheid van het afwegingsproces in de ruimtelijke ordening. Een transparante communicatie, kwaliteitsvolle projectvoorbereiding en vroegtijdige dialoog met de omgeving blijven daarom essentieel om draagvlak te creëren en juridische betwistingen te beperken.