Administratief beroep tegen gemiddeld 4,9% van de beslissingen in eerste aanleg

Sinds 2018 moeten omgevingsvergunningen volledig digitaal ingediend worden via het Omgevingsloket. Wanneer iemand van oordeel is dat de beslissing over een aanvraag voor een omgevingsvergunning onterecht is, kan die persoon daartegen in beroep gaan. Dit kan de aanvrager zijn die niet akkoord is met de beslissing, een overheid (adviserende instantie of toezichthoudende overheid) die oordeelt dat de beslissing strijdig is met haar beleid, of een derde (buur, vereniging, enz.) die schade ondervindt door de beslissing.

De wetgeving voorziet twee soorten beroep: een beroep bij de hogere overheid, en nadien nog een beroep bij de rechter. De cijfers hieronder gaan enkel over de beroepen bij de hogere overheid, de zogenaamde administratieve beroepen. Deze beroepsinstantie beoordeelt de totaliteit van de aanvraag en gaat dus ook in op de inhoudelijke elementen van de aanvraag. Ze toetst het project dus niet alleen af aan de wettelijke bepalingen, maar beoordeelt ook zijn inpassing in de omgeving.

In de periode 2018-2025 werd tegen 25 937 beslissingen een administratief beroep ingesteld. Dat is 4,9% van het totaal aantal omgevingsvergunningsaanvragen waarover een beslissing genomen is in eerste aanleg. De meerderheid van deze beroepen wordt beoordeeld door de provincie (95,4%), de rest door de Vlaamse overheid (4,6%).

Het aandeel beslissingen waartegen beroep wordt aangetekend stijgt licht. Voor aanvragen ingediend in 2018 en 2019 was dit 4,2-4,3%, terwijl dit steeg naar 5,8% in 2024. Voor 2024 is nog een beperkt aantal aanvragen in behandeling of binnen de termijn waarin nog een beroep kan ingesteld worden. De impact hiervan op het aandeel beroepen zal echter klein zijn (maximaal een extra stijging met 0,1%-punt). Voor 2025 kunnen nog geen conclusies getrokken worden, aangezien sommige van deze dossiers nog steeds in behandeling zijn in eerste aanleg. Hierdoor kan nog geen beroep aangetekend worden.

Helft van de administratieve beroepen gericht tegen stedenbouwkundige activiteiten

De beslissingen waartegen in beroep wordt gegaan betreffen in hoofdzaak (49,2%) aanvragen met enkel een stedenbouwkundig luik (= de functies ‘wonen’ en ‘op en rond een gebouw’). Dit omvat o.a. het (ver)bouwen van een woning of bijgebouw, het plaatsen van een afsluiting, opslag van materialen, etc. Daarnaast is 10,7% van de administratieve beroepen gericht tegen exploitaties van een ingedeelde inrichting of activiteit (IIOA) en 9,5% tegen aanvragen met de functie ‘infrastructuur’. Dit gaat o.a. om de aanleg van (water)wegen en nutsvoorzieningen.

Administratieve beroepen voornamelijk tegen initiële weigering

Er wordt vooral in beroep gegaan tegen een weigering in eerste aanleg (24,7% van alle weigeringen) en minder vaak tegen een vergunning in eerste aanleg (3,1% van alle vergunningen). Van de initiële weigeringen wordt uiteindelijk 36,6% toch omgezet in een vergunning in laatste aanleg, terwijl 50,2% geweigerd blijft. Daarnaast wordt 12,8% van de beroepsprocedures bij initiële weigeringen stopgezet (omdat de aanvrager zijn aanvraag intrekt of de beroepsindiener zijn beroep intrekt) of is nog steeds in behandeling. 0,2% wordt stilzwijgend beslist. Van de aangevochten vergunningen blijft uiteindelijk 54,0% toch vergund, terwijl 27,4% geweigerd wordt.

Doorlooptijd beroep is gemiddeld 158 dagen

Gemiddeld wordt 158 dagen na de bestreden beslissing een nieuwe beslissing genomen over het project waartegen in beroep wordt gegaan. De beslissingstermijn, ook wel de doorlooptijd genoemd, verschilt naargelang de bevoegde overheid, en eventueel naargelang de complexiteit van het dossier.