De Vlaamse energieproductiviteit verbetert

De energieproductiviteit geeft de verhouding weer tussen het reëel bruto binnenlands product (BBP) en het totale bruto binnenlands energieverbruik, uitgedrukt in megajoule. Voor deze indicator wordt het energieverbruik van huishoudens buiten beschouwing gelaten. Het gaat dus enkel over de energieproductiviteit van de Vlaamse economische activiteiten.

De Vlaamse energieproductiviteit verbetert doorheen de tijd. Deze verbetering is voornamelijk toe te wijzen aan een toename in het BBP en het stagneren van het energieverbruik. Tussen 2005 en 2015 nam het energieverbruik af, wat de productiviteit ten goede kwam. De laatste jaren stagneerde dit verbruik echter en nam het enkele jaren licht toe. Tijdens de covid-pandemie in 2020 nam het energieverbruik af, maar de daling in het BBP ten gevolge van de crisis was sterker, waardoor de energieproductiviteit in dat jaar opnieuw toenam. Dankzij het economisch herstel sinds 2021 nam het BBP sterk toe. De evolutie van het energieverbruik stagneerde, maar verliep grillig van jaar tot jaar omdat het verbruik afhangt van het weer (warme versus koude winter). In 2022, het recentste jaar waarvoor gegevens beschikbaar zijn, lag de energieproductiviteit het hoogst van alle beschouwde jaren.

De Vlaamse energieproductiviteit neemt vooral toe in de energiesector zelf, de handel- en dienstensector en de industrie

In de handel- en dienstensector zorgt gebouwverwarming van kantoren voor het grootste aandeel in het totale eindgebruik. Het energieverbruik in gebouwen neemt langzaam af door renovaties en nieuwbouw.
In de energiesector heeft de sluiting van enkele elektriciteitscentrales op fossiele brandstoffen, de uitbouw van hernieuwbare energieproductie voor elektriciteit en warmte, en een verbetering van de energie-efficiëntie tot belangrijke reducties geleid.
Bij de industrie kan de afname het gevolg zijn van verbeteringen in energie-efficiëntie onder invloed van het Europees emissiehandelssysteem en de energieconvenanten met de Vlaamse overheid, maar ook een verplaatsing van industriële activiteiten naar andere landen.
In de transportsector vindt weinig verbetering plaats. Maatregelen zoals de aangescherpte uitstootnormen voor nieuw verkochte personenvoertuigen en het rekeningrijden voor goederentransport verlagen het energieverbruik per gereden kilometer, maar worden deels tenietgedaan door de toename van de hoeveelheid wegtransport, vooral bij goederenvervoer. Meer informatie omtrent de evoluties in de transportsector, zowel personenvervoer als goederenvervoer, kan men terugvinden op volgende webpagina.
De energieproductiviteit in de landbouwsector verbetert beperkt door investeringen in energiebesparende en hernieuwbare technologieën.

Meer details over de evolutie van ons energiegebruik zijn te vinden op de website van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA).

De Vlaamse energieproductiviteit is bij de laagste van Europa

In vergelijking met de andere Europese landen stond Vlaanderen in 2022 achteraan op vlak van energieproductiviteit. De energieproductiviteit in de best scorende landen ligt twee tot drie keer hoger dan in Vlaanderen. De vooruitgang in Vlaanderen de voorbije 20 jaar is ook minder uitgesproken dan in deze landen.

De verklaringen hiervoor zijn grotendeels dezelfde als bij de evolutie van de broeikasgasproductiviteit. Ook hier kan het verschil met andere landen deels verklaard worden door de samenstelling van onze economie. Zo hebben we een relatief groot aandeel industrie, waarbinnen energie-intensieve sectoren als staal, raffinage en chemie een belangrijke rol spelen. Wel is duidelijk dat in de toekomst sterker zal moeten ingezet worden op energie-efficiëntere processen. Daarnaast kent Vlaanderen een grote mobiliteitsconsumptie en een intensieve landbouwsector. Diverse factoren maken een vooruitgang t.o.v. andere landen moeilijker in de specifieke sectoren.

De relatief lage energieproductiviteit bij industrie is vooral te wijten aan de eerder vermelde energie-intensieve sectoren. Het is moeilijk te beoordelen of de technologische prestatie van de industrie op vlak van energie minder is. Regulering is vooral Europees georganiseerd door een emissiehandelssysteem.

Op vlak van transport is de stand van de technologie niet anders dan in andere landen, maar speelt vooral de toegenomen hoeveelheid transport een rol. Dit is vooral te wijten aan de onophoudelijke toename van de activiteit van het wegtransport, vooral het vrachtvervoer, waar Vlaanderen t.o.v. de meeste Europese landen relatief een iets grotere toename ziet.