Vlaanderen scoort lager dan gemiddeld op de vergroening van haar belastingsstelsel

Een milieubelasting heeft als doel om milieuvriendelijk gedrag te stimuleren. De vergroening van de economie kan gestimuleerd worden door een vergroening van belastingen. Dat wil zeggen dat het aandeel milieubelastingen toeneemt ten opzichte van andere vormen van belastingen (bv. lasten op arbeid). Zo belasten we meer op activiteiten die we willen ontmoedigen en minder op activiteiten die we willen stimuleren.

Gezien er geen individuele data beschikbaar is op Vlaams niveau over de inkomsten uit belastingen en sociale bijdragen werd voor Vlaanderen gewerkt met de cijfers van België. Er kon voor Vlaanderen wel een inkomen uit milieugerelateerde belastingen berekend worden. Vlaanderen en België scoren hoog op de totale belastingdruk en laag op milieubelastingen ten opzichte van andere Europese landen. Vlaanderen scoort dus slecht op de vergroening van het belastingstelsel. Na een sterke toename van inkomsten uit milieugerelateerde belastingen in de jaren ’90, bleven deze inkomsten gedurende een langere periode vrij stabiel.

Sinds 2016 werden wel enkele beleidsmaatregelen genomen om het belastingstelsel te vergroenen. Voorbeelden hiervan zijn de federale taxshift, de invoering van de Verhoogde Bijdrage Energiefonds, de invoering van de kilometerheffing voor vrachtwagens en een sterke stijging in de prijzen van de emissierechten in 2018. Dit zorgde initieel voor een grote toename in het percentage waardoor we enkele Europese landen voorbijstaken, maar na 2016 veranderde het percentage niet veel meer.

Ongeveer 70% van de milieubelastingen zijn federaal georganiseerd en zijn vooral gerelateerd aan energie (66%). Taksen voor transport vormen de tweede grootste inkomenspost (29%). De federale milieuheffingen zijn dan weer, door de afschaffing van enkele kleinere taksen, gereduceerd tot één heffing, namelijk de verpakkingsheffing. Deze maakt ongeveer 3% uit van de totale milieubelastingen. Resterend zijn ongeveer 2% van de groene belastingen specifieke Vlaamse milieuheffingen, zoals heffingen op afval, grondwater en oppervlaktewater.

In veel landen namen de inkomsten uit milieugerelateerde belastingen eerder af overheen de periode 2005-2019. Indien die trend zich doorzet, haalt Vlaanderen mogelijks enkele landen in de komende jaren in.